ETNİK YAPISI: Ergani’nin büyük bir bölümü Karakoyunlu ve Karakeçili Türk'tür.İlçedeki Zaza’lar genellikle Diclelidir.Çok sayıda Kürtleşmiş Türk (Karakeçililer) ve az sayıda Ermeni de bulunmaktadır.
Tarihi Çayönü kalıntıları, Ergani ilçesinin Hîlar köyü yakınlarında Hilar Mağarlarının bulunduğu yerdedir. 1964'ten beri sürdürülen kazı çalışmaları ışığında bölgenin, geçmişi M.Ö. 9.yüzyıla kadar giden, Anadolu ve Mezopotamya'nın en eski yerleşim yerlerinden biri olduğu anlaşılmıştır.
ERGANİ İLÇESİMİZİ TANIYALIM
TÜM YÖNLERİ İLE ERGANİ...
Ergani! Çok eski tarihi bir
şehir olup, kuruluş tarihi Kesin bilinmemektedir. Ancak! halk arasında Yunus
peygamber tarafından kurulduğu rivayet edilmişse de her hangi bir kaynağa
dayanmamaktadır.
Ergani Şehri, İstanbul Üniversitesi
Arkeoloji Profesörü Halet ÇAMBEL‘ in başkanlığında, Türk ve Yabancı Birliğinin
yapmış oldukları ortak araştırmaları Sonucuna göre! Tarihte, ARKANYA, ERKANİN,
ERKANİKANA, YANARİ, ZÜLKERNEYN, ARSENİA, URHANA VE AŞOT ADI İLE Bilinen, sönmüş
volkanik bir dağ olan Zülküf dağının tepesine ve her hangi bir düşman
saldırısına karşı daha rahat korunmak ve savunmak amacıyla, Hilar köyü Çay Önü
arkeoloji kazıları sonucu elde edilen bulgulara da dayanılarak M.Ö 9000
yıllarında kale içine kurulduğu tahmin edilmektedir.
Büyük Hitit İmparatorluğunun
dağılması Sonucu, ülke irili ufaklı olmak üzere bir çok beyliklere ayrıldı.
yukarı Mezopotamyanın sayılı yerleşim yerlerinden olan tarihi şehir, Ergani !
de bu beyliklerden biridir. ve burada yaşayan halk Hitit Soyundan olan
Haldilerin KAMUK koludan gelmektedir.
Asurlular döneminde Tiğlat Palasen! 1. Asur Kralı olunca eski Asur Kent ve
yerleşim yerlerini yeniden ele geçirmek üzere Diyarbakır üzerine yürüdü,
yapılan çetin savaş sonunda Diyarbakır Hükümdarı Kali TEŞÜP yenilgiye uğrayarak
esir olunca Diyarbakır da ki Kamuklar başsız kaldılar.
Kamuklar! O zaman Halti Zoro isminde birinin oğlu olan, Şadi TEŞÜP’ün
Başkanlığında (URHANA- ERGANİ ) kalesine çekildiler fakat Asur Kralı Ergani
Üzerine de yürüdü. Asur Kralı; Asur egemenliğini kabul ederek teslim olan Şadi
TEŞÜP’ e karışmayıp Ergani Kalesinin idaresini Yine ona bırakarak kaleden
çekildi 1.ve 2. Asur Krallığı devrinde, tarihi Şehir Kamuk’ ların egemenliğinde
Asur devletine bağlı, kendi başına buyruk bir Şehir olarak kaldı. ancak KAMUK’
lar zamanla Şehir içindeki otoritelerini yitirince, şehrin yönetiminde
Asurlulara geçmişti. O dönemin, kral kızının evi de kale içinde ve zülküfil
dağının zirvesinde bulunan ( HÜDAİFİLAN ) denilen tepedeymiş.
Kral kızının oturduğu ev gömme
biçiminde, duvarları Topraktan (Kerpiçten ) inşaa edilmiştir. Kral kızının
kendi evinden, dağın karşı yakasında bulunan, Meryem Ana Manastırına gidip gelebilmesini
sağlayan asma köprünün o dönemlerde var olduğu’ da söylenmektedir.
Kale içinde yaşam koşullarının
ağırlaşması ve zamanla kale içinde yaşayan nüfusunun çoğalması sebebiyle! Halk
kalenin dışına çıkarak, dağın orta eteklerine inerek ( OSMANİYE ) eski Ergani
kazasının ilk yerleşik alanını oluşturarak zamanla hamam, cami, çarşı ve buna
bağlı olarak yemenenci, kahvehane, fırın, marangoz, yapı ustalığı gibi mesleki
iş yerleri açarak burada yaşamaya başlamışlar .
Bir rivayete göre AKKOYUNLULAR dan
evel Ergani iranlıların idaresinde iken TURĞUL ve FEDAİ Beyler buranın kale
beyleri idi. Bu beyler bu kale ile birlikte Eğil, dicle nehri kenarında bulunan
CABER kalesi ile şimdiki Ergani nin beldesi olan şölen ( Kıleş Köyü )nün alt
kesiminde bulunan ( ÇEKO-PİRA ) kasabasını idare ederlerdi. O tarihlerde eski
Ergani şehrinde su yokmuş ve şehir ‘e İranlı olduğu sanılan Hoca BAHŞAYİŞ
adında bir kişi tarafından su getirildiği ve ayrıcada bunun dışında bir cami,
bir hamam ve birde medrese yaptığı söylenmektedir.
Ve yine
başka bir rivayete göre İslamiyet döneminde Halife Osman zamanında Ergani,
Elcezire’nin merkezi haline getirilen Harran’a bağlandı. Kerbela olayından
sonra da bütün Elcezire gibi Ergani de Emevilere bağlandı. Tarihte bir çok
devletin yıkılmasına ve bir çok yeni devletin kurulmasına sebep olan egemenlik,
ekonomik politik ve toprak savaşları Sonunda Osmanlı İmparatorluğu egemenliğine
geçen Ergani Osmanlılar döneminde uzun zaman sancak beyliği yapmış, 1846
yılında sancak beyliğinin Meden’e nakledilmesi üzerine nakliye merkezine
dönüşmüştür.
Aynı kültürlere ve farklı inanışlara
ev sahipliği yapan, Zülküf dağının zirvesinde Hıristiyanlar için kutsal Tarihi
Meryem Ana manastırı ile müslümanlar için kutsal sayılan Zülküfil yatırına ev
sahipliği yapmaktadır. O dönemde, yaşayan insanların su ihtiyaçlarını
karşılayabilecek kapasitede tasarlanmış iki tane su sarıncı bulunmaktadır.
Yaklaşık olarak 1800 yılların
başından itibaren eski Ergani’de
(OSMANİYE) yaşayan Halk dağdaki yaşam koşullarının ağırlaşması nedeniyle
kademeli olarak zülküfil Dağının alt eteklerine şimdiki İsmet Paşa Mahallesi
olarak bilinen ( BAGÜR) düzlüğüne yerleşmeye başlayarak zamanla da eski Hükümet
Konağı Çevresine yayılarak Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde, Diyarbakır
iline bağlı şirin bir ilçe olarak tarihi coğrafyasındaki son yerini almış
bulunmaktadır.
ERGANİNİN İKLİMİ ve BİTKİ ÖRTÜSÜ
İKLİMİ
İlçemizin karasal iklim
özelliklerine, Akdeniz İklimine özgü değerler de karışmıştır. Örneğin bir
yandan sıcak ve kurak bir yaz mevsimi ile karasal iklim özelliğini, diğer yanda
Doğu Anadolu’daki kadar sert geçmeyen kış mevsimi yaşanır. Bu da bize
Diyarbakır Havzası'nda “Kısmen bozulmuş, karasal iklim özellikleri ile biraz
değişmiş bir Akdeniz İklimi" değerlendirmesini yapmamızı sağlar. Bir taraftan
karasal iklim özelliklerine sahip bulunuyorken, değer taraftan da tropikal
iklim etmenlerine açık bulunmaktadır. Dolayısıyla SUB-TROPİK bir iklim yapısına
sahip olduğu bilinmektedir.
Ergani'nin iklimi
Diyarbakır'dan farklılık gösterir. Diyarbakır'a göre yazları daha serin,
kışları daha soğuktur.
Gün uzunluğu süresi (ışıklanma
periyodu) 3000 h/yıl olmakla Türkiye ortalamasının çok üzerindedir. Ortalama
günlük aydınlama süresi 8 saattir. Bu olgu bitkinin vejetatif gelişmesi için
gerekli olan fotosentez olayını hızlandırmaktadır. Diğer iklim ve
organizasyonel düzenlemelerin elverişli kılınmasıyla, yılda üç ürünün
yetiştirilmesi potansiyeli olduğu anlaşılmaktadır.
Ortalama toprak sıcaklığı 17,7 derece satigrattır. Antalya’da bile 15,8 derece
santigrat olduğu düşünüldüğünde bu ekolojik avantajın ne kadar önemli olduğu
ortaya çıkmaktadır.
YAĞIŞ DURUMU
Ergani’nin kışları Doğu
Anadolu’daki gibi çok sert geçmez. Çünkü Güneydoğu Torosları kuzeyden gelen
soğuk rüzgarların yolunu keser. Kar yağışları daha çok Aralık, Ocak, Şubat ve
az miktarda da Kasım ile Mart aylarında olmaktadır. Yağmur daha çok ilkbaharda
yağar. 12 yıllık ortalamalara göre Ergani'de yıllık yağış miktarı 776,4 mm.
dır. En çok yağış miktarı Mart ayında görülmüştür. (80,9 mm) Ortalama yağış
miktarı, tarımsal faaliyetler için yeterli düzeyde düşmekle birlikte, yıllık
dağılımı düzensizdir. Tarımsal faaliyet için gerekli olan Haziran, Temmuz,
Ağustos, Eylül aylarında çok az yağmaktadır. Yılda ortalama 12,4 gün karla
örtülü ve 88,5 gün yağışlıdır. Don olayı yılda ortalama 62,7 günde
görülmektedir. Bu Türkiye ortala-masının çok altındadır.
a- Rüzgarlar
Ergani’de ortalama aylık
rüzgar hızı saniyede 2,6 metredir. Rüzgarın en şiddetli estiği aylar; Temmuz ve
Ağustos olarak belirlen-miştir. Halk arasında bu rüzgarlara "Baye
Bedera" denir. Fakat Şubat ayında esen rüzgarın hızı saniyede 33,8 metreyi
bulduğu olmuştur. Ergani'de en çok esen rüzgar, halk arasında "Baye
Kur" denen Karayel-dir. Ergani'de yılda ortalama 5-6 gün fırtınalı geçer.
b- Basınç Durumu
Yıllık ortalama aktüel basınç
değeri 936 mb. kadardır. Kışın karalar denize göre daha soğuk, yazın fazla
sıcak olduğundan Ergani, sonbahar ve kış aylarında Doğu Akdeniz ve Sibirya’da
oluşan yüksek basıncın; ilkbahar ve yaz aylarında ise genel olarak Basra(İran) körfezinde
oluşan alçak basıncın sıcak etkisi altındadır.
Nem
Ergani'de ortalama nispi nem
oranı %55 kadardır. Yaz mevsimi çok sıcak olduğu halde, nem oranının azlığı
havayı bunaltıcı olmaktan çıkarır. Bu yüzden yazın 45 derecelik sıcaklığa
dayanılır. Barajların yapılmasıyla havadaki nispi nem oranı artacaktır.
Ortalama nispi nem Aralık-Ocak aylarında %77, Temmuz, Ağustos aylarında %24
olarak ölçülmüştür.
BİTKİ ÖRTÜSÜ
Ergani ilçesinin sınırları
içinde tarıma elverişsiz alan 213 400 dekar; çayır ve mera 39 400 dekar;
ormanlık alan ise 22 000 dekardır. Ergani çevresinde tabii orman alt sınırı 800
metredir. Buna göre orman olmaya elverişli geniş bir alan vardır. Ergani Orman
Amirliği, Dicle İlçesi Orman Şefliğine bağlıdır.
Ergani ilçesinin bulunduğu bölge, orman varlığı bakımından zengin sayılmaz.
Ergani'nin Kuzey kısmındaki dağlık alan ormanlıktır.
Güneydoğu Toros Dağları M.Ö.
dönemlerden M.S 15. yy’a kadar ormanlarla kaplıydı. Uzun yıllar ormanlar
bilinçsizce tahrip edilmiş. Ağaçlar yüzyıllarca keleklerle Musul'a, Bağdat'a
taşınmış. Ergani Bakır Madeni'nin odunla işletildiği devirlerde, civarda
bulunan zengin ormanlık alanlar yok edilmiştir. Ergani'nin kuzeyindeki dağlarda
meşe ormanları vardır. Korunan alanlarda ormanların geliştiği görülmek-tedir.
Çevrede tek-tük kalan büyük meşe ağaçları eskide geniş ormanların var olduğunun
göstergesidir. Ne yazık ki geniş dağlık alanlar çıplaktır.
ARAZİ DAĞILIMI :
İlçenin yüzölçümü 1.489.000 m2
olup bunun 665.200 m2'si kullanılabilir tarım alanı özelliği taşımaktadır.
Toplam sulu tarım alanı 48.120 m2,kuru tarım alanı 617.080 m2'dir. Tarım alanı
dışında kalan diğer arazilerin dağılımı da şöyledir:Çayır-mera alanı:390.400 m2
,Orman alanı 220.000 m2 ve tarıma elverişsiz alan:213.400 m2 dir.
ERGANİ'NİN JEOLOJİK YAPISI
Diyarbakır Bölgesinde bütün
jeolojik zamanlardan kalma arazi ile her soydan kaya ve toprak bulunur. Ancak
çoğunluğu 2. ve 3. zamanların rüsubu arazisi ile ilk kayalar teşkil eder.
Havzayı kuşatan dağlar, 1.
Zaman’ın bitimine doğru yükselen dağlardır. Doruklarını yıllarca süren yağmur
ve donlarla kaybederek ya Zülküf Dağı gibi kamburlaşmış bir hal almışlar, ya da
Diyarbakır Platosu gibi ince dalgalı bir yayla kılığına girmişler.
Ergani’nin bulunduğu bu eski
kara parçasında, 1. Zaman’dan kalma arazi azdır. Bu zaman sıcak olduğu için
ağaç ve bitkinin bolca yetişmesine imkan vermiştir. 1. Zaman’ın özelliği olan
maden ve linyit kömür yatakları Ergani'de yoktur. 2. Zaman arazisinin özelliği,
kalkerli kayalardır. Çevrede peynir gibi oyulmuş kaya mezarlar, bu zaman
kayalarına yapılmıştır. Bu tür araziye Ergani bölgesinde çok rastlanır.
Yanardağ akıntılarıyla karılmış kayalar da çoktur.
Ergani’deki kayalar soylarına
göre üçe ayrılır.
a-Granit, Porfir, Granülit kayalar İlkçağ ile 1. Zaman arazisinin büyük bir
kısmını bunlar oluşturur. Ergani çevresinde az bulunur.
b-Bazalt, Trakit, Lav gibi yanardağ püskürtmelerinden meydana gelmiş kayalar
Bunlar uzun aşınmalardan sonra dağılmış ufalmış olarak görülmektedir.
Ergani'nin güneyinde yer alan Karacadağ etekleri, bu çeşit kayalarla kaplıdır .
c-Rüsubu kayalar 1. ve 2. Zaman arazisinde bol bulunan, bazıları kum taşı
biçiminde olan küçük kayalardır. Ergani’nin kuzeyin-deki dağlar bu çeşit
kayalardan meydana gelmiştir.
Ergani’nin kırmızı-kahverengi
toprakları tarımsal potansiyeli artırmaktadır. Toprak yapısı iki önemli
kaynaktan gelmektedir; alüvyon-larla, volkanik oluşumlar. Parçalanmış bazalt ve
marn’lardan oluşan toprak, elverişli topoğrafik yapı ile birleşince, tarımsal
olanak genişle-mektedir. Ergani’de oluşumlarına göre şu toprak çeşitleri
görülmektedir
a-Klimatik Topraklar Kırmızı
renklidir. Sıcak kuşak koşullarda oluşmuştur. Az yağış nedeniyle üst toprakta
yıkanan karbonlar, topra-ğın hemen altındaki B horizonunda yumrular halinde
birikmiştir. Kireç ve diğer alkalinlerden dolayı, alkalen reaksiyon gösterir.
b-Vertisoller Toprak Dönen
toprak özelliğini sergiler. Kil içerir ve yazın çatlaklar oluşur. Üst toprak bu
çatlaklardan dibe iner. Kışın su alarak şiştiğinde çatlaklar kapanmakta, alttan
üste doğru meydana gelen basınçla, alt toprak üste doğru hareket etmektedir.
Böylece tikey yönde dönmektedir.
c-İntrazonal Toprak Dağlık ve
eğimli kesimde, toprakların sürekli aşınması nedeniyle, toprak sürekli olarak
toprak oluşum sürecinin başlangıç aşamasında kalmaktadır. Toprakta ana
materyalin etkileri vardır. Ergani - Maden denizaltı volkaniklere ait yeşil
renkli serpantin - peridotit ana materyal üzerinde yeşilimsi renkte toprak
vardır.
d-Volkanik Toprak Karacadağ’ın
etki alanındaki topraklar bu gruba girer.
e-Alüvyal Topraklar Çay
kenarında yer alan topraklardır.
Ergani, 3. derecede tehlikeli deprem bölgesi üzerindedir. 1950, 1971 ve 1975
depremleri etkili olmuştur.
DAĞLAR
Rakımı 955m olan Ergani'nin kuzeyi dağlıktır. Bu dağlar Güney-doğu Toros
Dağlarının bir bölümüdür. Ergani Dağları (1500-2000 m) Maden Dağlarının
devamıdır. Bunların hemen güneyinde (1000-1200 m) yükseklikte dağlar ve
tepelikler vardır.
Bu dağların güneyindeki 700-750 m
yükseklikteki düzlükler ise, yeni krater tortularıyla örtülü verimli
topraklardır. Gevran Ovasının sonunda Karacadağ'a ve Diyarbakır'a yakınlaştıkça
geniş ölçüde bazalt platoları uzanır. Bunlar Güneydoğu Anadolu düzlüklerinin
bir bölümüdür. Dağlık yerler üst kretase tabakalarıyla bazik intrusionlardan
olmuştur. Bunların güneyinde tersiyer tabakaları yer tutmuştur. Ergani'deki
dağları üç bölüme ayırmak mümkündür.
a-Çermik ve Dicle asfaltlarının
üstünde kalan kuzeydeki dağlar. Bu dağlar Maden Dağlarının uzantıları olan
yüksek dağlardır. Fazla kayalıklı değillerdir. Taşları sert kayalardır.
Toprakları kireçli ve kumlu-dur. Su kaynakları bakımından zengindirler. Bol
ağaçlı fakat az otludurlar. Ergani'nin en yüksek dağı olan Zülküf Dağı (1660m),
Sakız Dağı, Amedi Dağları ve Kıleş Dağı bu grupta yer alır.
b- Gevran Ovası ile Çermik
Dicle asfaltının arasında kalan bölgedeki dağlar, Jeolojik olarak farklı
zamanlarda (2.Zaman) oluşmuş-tur. Bu dağların dibi, kireç taşı olan yekpare
kayalardan. oluşmuştur (Bu durum, Mil Dağında ve Hoşan Köyünde açılan taş
ocaklarından anlaşılmaktadır.) Onun için bu grup dağlarda bir damla suya
rast-lanmaz. Tamamıyla iri kayalarla kaplıdır. Kayların arasındaki humuslu
kırmızı topraklarda bol ot yetişir. Divana Dağı hariç bu grup dağlarda orman
kalmamıştır. Fakat eskiden bu dağların ormanlarla kaplı olduğu bilinmektedir.
Hala korunan alanlarda (Ziyaretler - türbelerde) büyük meşe ağaçları vardır.
Yükseklik bakımından kuzeydeki dağlar kadar olmazlar. Belağür Dağı, Kızılca
Dağı, Hilar Dağı, Bervan Dağı, Mil Dağı, Zilan Dağı ve Divana Dağı bu grubu
teşkil eder.
c- Gevran Ovası bitiminden
Karacadağ yamacına kadar Karadağ (Çiyaye Reş) içine alan bölgedir. Siyah bazalt
taşlardan meydana gelen bu bölge daha farklıdır. Orta büyüklükte kara kayalarla
kaplı olan bu arazi aslında bir plato görünümdedir. Siyah renkli humuslu
toprakları, bol ot verdiğinden çok sayıda hayvan beslenmektedir.
OVALARI:
Hoşot Ovası: Ergani'den başlayıp, Zülküf Dağı, Sakız Dağı,Kıleş Dağı, Zilan
Dağı, Hilar Dağı, Belağür Dağı, ve Salhi Dağı ile çevrili, yaklaşık 8 km
genişliğinde, 30 km uzunluğunda düz bir alandır. Kireçli toprak yapısı vardır.
Yeraltı suları bakımında zengindir. Vurulan sondaj kuyularında 60 m de bol su
çıkmaktadır. Boğaz Köyünde yapı-lacak Ergani Barajı'nın suları ile bu ovanın
sulaması planlanmaktadır.
Gevran Ovası: Kuzeyde Hilar Dağı, Mil Dağı ve Pirahmet Tepesinden başlayıp,
Karacadağ eteklerine kadar devam eden, yaklaşık 15 000 hektarlık, kurumuş
denizi andıran büyük ve düz bir ovadır. Toprak yapısı killi olduğundan suyu
yüzeyde tutar. Bu nedenle yeraltı suları bakımından fakirdir. Arazisi tamamıyla
ekime elverişli fakat susuzdur. Yapımına başlanan Dicle ve Kralkızı
Barajlarından gelen sulama kanalları tamamlanırsa, çok sayıda nüfusu
besleyebilecek kadar verimli ve büyük bir ovadır.
Ergani Barajı:
Boğaz Çayı üzerinde yapılacak
olan baraj, sulama amaçlıdır. Henüz etüt aşamasındadır. Yapımı tamamlandığında
Hoşot Ovasında 1400 hektar araziyi sulayacaktır.
AKARSULARI
Ergani'nin kuzeyindeki
sıradağlar, su kaynakları bakımında zengindir. Buz gibi su akan çeşmelerin
önündeki bahçeler, güzel mesire yerleridir. Hoşot Ovası, yeraltı suları
bakımında zengindir. Kazılan sondaj kuyularında bol su çıkmaktadır. Ergani
çevresinde belli başlı dört akarsu vardır.
a-Maden Suyu (Dicle Nehri): Dicle
Nehrini meydana getiren başlangıç sulardan en büyüğüdür. İlçeden 10 km mesafede
Sakız Dağının kuzeyinde akar. Kelemdan Köyünden başlayarak Ergani toprağına
girer 17 km aktıktan sonra Dicle İlçesi sınırına geçer. Zülküf Dağını geçtikten
sonra Şingırik Çayı ile birleşir. Bu akarsu Ergani'nin kuzey sınırını çizer.
Nehir yatağı, önünde yapılan Kral Kızı Barajı suları ile şişmiş baraj gölü
olmuştur.
b-Boğaz Çayı: Kaynağını
Ergani'nin batısındaki Boğaz Köyünde çıkan sudan aldığı için bu adla anılır.
Hoşot ve Gevran ovalarını boydan boya geçerek hayat verir. Aldığı başka
kaynaklarla büyür, Diyarbakır topraklarında Devegeçidi Suyu adını alır.
Uzunluğu 65 km kadardır. Eskiden önünde onlarca su değirmeni dönerdi. Deve
geçidi Barajının en büyük suyu, Boğaz Çayıdır. İlkbaharda yol vermez, yazın da
içinde fazla su bulunmaz.
c- Hersin Çayı: Kaynağını
Ergani'nin kuzeyindeki Barbın ve Kıleş Dağlarında akan sulardan alır. Bu
suların birleştiği yerde Hersin adlı tarihi bir köy olduğu için bu adı
almıştır. Ergani'nin 8 km güneyinde Boğaz Çayı ile birleşir. Eskiden birçok su
değirmenini çalıştırırdı. Suyu yaz mevsiminin başında kurur.
d- Şeğgür Çayı: Karaca dağ’ın
kuzey yamacından ve Çiyaye Reş'de akan sulardan oluşur. Bazalt platodan
kuzeydoğuya doğru akar. Diyarbakır topraklarında Yekav denilen yerde Boğaz Çayı
ile birleşir. Bundan sonra Deve geçidi Suyu adını alır. Deve geçidi Barajı da
bu iki çayın önünde kurulmuştur. Bu çayda yaşayan balıkların rengi siyahtır.
Kışın ve ilkbaharda suyu çoktur. Yaz mevsiminde suyu kurur. Yine de geniş
yaylada beslenen hayvanların su ihtiyacını karşılar. Az bir masrafla bu çevrede
çok amaçlı göletler yapılabilir. Köylülerin kendi çabalarıyla kazdığı iptidai
kuyuların önünde sebze ekimi yapılmaktadır.
NÜFUSU
İlçemize bağlı bir kasaba, 81
Köy, 103 adet mezra bulunmaktadır. Bunlardan Söğütalan Köyü ile Meşedibi
Mezrası Kral Kızı Barajı suları altında kalmış durumdadır. Dağ ve Ovaya yayılan
köy ve mezraların toplamı 184 yerleşim birimini oluşturmaktadır
2007 sonu itibariyle ADNKS ile
elde edilen Türkiye geneli, il, ilçe ve bucak nüfusları açıklanırken Ergani
Ergani ilçesinin 31 Aralık 2007 itibariyle nüfusunun, köylerde, 47 bin 705;
merkezde, 61 bin 973 olmak üzere toplam 109 bin 678 kişi olarak belirlendiğini
söyledi. 2000 yılında yapılan nüfus sayımıyla karşılaştırıldığında Ergani
nüfusu, katılan 22 bin 211 kişi ile yüzde 25 artış gösterdi.
EĞİTİM DURUMU
a) Okur Yazarlık:Gerek örgün ve yaygın eğitim
gerekse kitle haberleşme araçlarından Televizyon aracılığı ile eğitim ve kültür
düzeyi hızlı ve sürekli bir şekilde yükselmektedir. İlçemizde okuryazarlık
oranının Güneydoğu Bölgesi ortalamasının üzerindedir.
b)Örgün Eğitim :İlçe
Merkezinde 13, köylerimizde 94 olmak üzere toplam 107 İlköğretim Okulumuz
mevcuttur. Köylerimizdeki okullardan 6'sı müstakil köy İlköğretim okulu, 88'i
ise birleştirilmiş sınıflı köy İlköğretim okuludur. 2002/2003 Eğitim-Öğretim
yılında 54 ilköğretim okulundan toplam 1128 öğrenci, 7 Merkez Okula
taşınmaktadır.
SPOR
İlçemiz Nüfus bakımından
önemli bir potansiyel oluşturmasına rağmen, spor tesisleri açısından
yetersizdir. 1500 kişi kapasiteli spor salonunun yapım çalışmaları
sürdürülmektedir. Ayrıca Orta dereceli okulların 3'ünün bahçesinde basketbol ve
voleybol sahaları mevcuttur. Okulların bu konudaki faaliyetleri olumludur.
Standart ölçülere uygun 1 futbol sahası vardır. İlçede organize edilen
turnuvalara katılım üst düzeydedir. İmkanlar arttırılırsa başarılı olacak
yetenekler ortaya çıkabilir.
Ergani Spor Kulübü mevcut olup, Diyarbakır 1'nci amatör kümede oynamaktadır. 2
adet özel şahsa ait halı saha vardır.
ULAŞIM
1- Karayolları :Ergani İlçesi Diyarbakır -
Elazığ karayolu üzerinde bulunması sebebiyle Diyarbakır İlinin karayolu ulaşımı
açısından en gelişmiş ilçesidir. Çermik, Çüngüş ve Dicle İlçelerinin yollarının
İlçe Merkezinden geçmesi sebebiyle İlçe Merkezi akines kavşağında yer
almaktadır. İlçemizin karayolu ile Diyarbakır a mesafesi 57 km. Elazığ a 99
km., Dicle İlçesine 32 km., Çermik İlçesine 35 km, ve Çüngüş ilçesine 60
km.dir. Bu mesafeler dikkate alındığında Ergani İlçesinin merkezi bir İlçe
özelliği taşıdığı görülmektedir.
2- Demiryolu:İlçemizin Demiryollu
ulaşımı da mevcut olup, İlçe Merkezinden 1 İstasyon ayrıca Geyik ve Sallar
mevkilerinde 2 ara istasyon bulunmaktadır. İlçemiz Diyarbakır ve Elazığ Hava
alanlarına yakınlığı nedeniyle hava ulaşımı imkanlarından yararlanmaktadır.
3-Köy Yolları :Köy yollarımız
genel olarak stabilize olup, bakımları periyodik olarak yapılmaktadır.
İlçemizde 4 köy grup yolu vardır. Bunlar; a- Ergani -İnce hıdır Demirli Grup
Yolu b-Ergani- Doğan Develi Grup Yolu c- Ergani - Armut ova (stabilize) grup
yolu d-Ergani Çay köy Söğüt alan Grup Yolu (stabilize) olmak üzere 4 grup yolu
vardır.
Köy Hizmetleri şantiyesince İlçemiz köy yollarının onarımı, bakımı ve yol
yapımında büyük mesafeler kat edilmiş olup, 2000- 2001 yılında bakım- onarım
kapsamında; Buzluca mezrası yolunda bakım-onarım çalışması yapılmıştır. Mor
koyun Köyüne kumlama, Azıklı , Otlak ve Kocaali arasına 7 Km. lik kumlama, Dal
budak Köyünde 2.5 Km. lik kumlama çalışmaları yapılmış, Taşmalı Köyü Yolunda
1.5 Km.lik çakıl dökülmüştür. Hamit evlerine 1.5 Km.lik yol malzemesi dökülmüş,
Coşkun Mezrasının da greyder çalışması yapılmıştır.Yukarı
kuyulu-Hançerli-Elbastı- Yüksel-Tüm tepe-Torç Köylerine greyderle yol bakım ve
onarımı yapılmıştır.
2000-2001 yılında köy hizmetleri şantiyesince; Ergani İnce hıdır Grup Yolunun
30 km.'lik kısmı asfaltlanmıştır. Ergani-Bereketli arası asfalt onarımı
yapılmıştır. Bereketli-Han arasına elek altı malzemesi çekilmiştir.
2000-2001 yılında Ergani Doğan Köy Grup Yolunun Han Mezrasına kadar 28 Km.lik
kısım asfaltlanmış, Han Mezrası ile Doğan Köyü arası ise stabilize bakımı
yapılacaktır.
2002 Yılında köy hizmetleri ve Kaymakamlığımız program çerçevesinde
hizmetlerine devam ettirecektir.
HABERLEŞME
İlçemiz ve köylerinde kurulu
bulunan telefon santralı kapasiteleri aşağıda gösterilmiş olup, bu santraller
tam otomatik dijital sistem (12) ile çalışmaktadır. 157 Köy ve Mezrada tüm
hanelerde, 7 köy ve mezrada ise sadece acente (tek telefon) vardır.20 köy ve
mezrada ise telefon bulunmaktadır.. Köy ve mezralarımızdaki telefonlar kısmen
radyolink sistemi, kısmen de santral sistemi ile çalışmaktadır.
İLETİŞİM
İlçede özel sektöre ait 1995
yılında kurulan ve halen yayınına devam eden ;
1- Ergani FM Radyosu Anonim Şirketi
2- Ergani Söz Gazetesi Anonim Şirketi
3- Ergani Haber Gazetesi
4- Ergani Gazetesi
MAHALLİ İDARELER
1-Ergani Belediyesi:Ergani Belediyesinin 2007
yılı bütçesi 4.200.000.000.000.-TL olarak çıkartılmıştır. İlk altı aylık gelir
941.094.731.000.-TL olarak gerçekleştirilmiştir. İkinci altı aylık gelir ise
periyot henüz tamamlanmadığı için çıkartılamamıştır.2003 yılı bütçesi ise
5.700.000.000.000.-TL olarak tahmin edilmektedir.Bütçe gelirlerinin
ekseriyetini 2380 sayılı kanun gereğince Genel Bütçe Gelirlerinin tahsilatından
elde edilmektedir. İller Bankası alacağı ile intikal eden paylar ile gelirler teşkil
eder. Personel Durumu:Belediye bünyesinde 101 memur kadrosundan 72'si , 98 işçi
kadrosundan 68'i doludur.Ayrıca 2 kişi mevsimlik, 2 kişide daimi mevsimlik işçi
olarak çalışmaktadır. Araç Durumu:2 İtfaiye aracı,1 Acil itfaiye müdahale
aracı, 5 otobüs, 11 kamyon, 7 traktör, 1 50NC su tankeri,1 minibüs, 2 piçup, 2
taksi 2 kamyonet, 2 yükleyici,1 greyder,1 kazıcı,1 transit,1 pikap,ve1
motosiklet,1 Ambulans,2 çöp makinesi, olmak üzere toplam 44 araç bulunmaktadır.
Sorunlar :1- Su ishale hattının, su şebekesine dağılımı için bir an önce su
depolarının bitirilmesi ve bağlantılarının yapılması,yeni su kaynaklarının
bulunması. 2- İlçemize yeni ve modern bir mezbahana tesisinin kurulması,
3-İlçemizde ailenin gidebileceği bir park-bahçenin oluşturulması, 4- Otobüs
terminalinin ihtiyaca cevap verecek hale getirilmesi için yeni bir modern
otogarın yapılması 5- Projesi ve keşif özetleri 1998 yılında bitirilen Ana
Kanalizasyon şebekesinin ve arıtma tesisinin projesinin bir an önce
başlatılması gerekmektedir
2-Şölen Belediyesi :Mevcut
Durumu :Belediyemizde 11 adet memur kadrosu olup, 4 adet memur çalışmaktadır. 6
adet işçi kadrosu olup, 2 adet şoför kadrosu dolu diğer kadrolar münhal
durumdadır.
Belediyemizin İller Bankasından gelen paydan başka önemli bir kaynağı yoktur.
2003 yılı gelir bütçesi 300.000.000.000.-TL dir.1 adet taksi,1 adet yarım
otobüs,1 traktör,1 kepçe traktör ve1 greyder ile hizmet vermektedir.
Sorunlar :Belediye Bütçesinin yetersiz olması ve geçmişte bütçeyi aşan
mevsimlik işçi çalıştırılması sebebiyle belediyeye dava açılmış, bu nedenle
2000 yılı Şubat ayından beri Ziraat Bankasında işlem gören hesabı hacizli olup,
hizmetler tamam
İŞ ALANLARI
Özellikle 2000’li yılardan sonra
Köyden Kente yoğun bir göç başlaması ile Ergani’de işsizlik oranı %100 artarak
had safhaya ulaşmıştır.İlçede bulunan küçük çaplı işletmeler işsizliğe cevap
vermeyince ilçe sahipsiz kalmış ve tam anlamı ile ciddi bir yatırım yapılmamış
ve bu sorun gün geçtikçe daha büyümüş ve büyümeye de devam etmektedir.
1-Limak Ergani Çimento Sanayi A.Ş 2-Ergani Un sanayi A.Ş 3-Ergani Yem Sanayi
4-Ergani Küçük Sanayi Sitesi
Kaynak:*Diyarbakır
Yıllığı 1973 Coğrafya Bölümü, sf 136
*Rıfat DAĞ, Sayılarla Diyarbakır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder